کاشانی در کارزار ملی شدن صنعت نفت متحد مصدق بود، اما در دوره دوم نخست وزیری مصدق، به دشمن سرسختش تبدیل شد یکی از اسنادی که اردشیر زاهدی – فرزند سرلشکر فضل الله زاهدی – به موسسه هوور دانشگاه استنفورداهدا کرده است حکایت از آن دارد که در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ یا مدت کوتاهی پس از آن به روحانیان سرشناسی نظیر ابوالقاسم کاشانی، محمد بهبهانی و محمد تقی فلسفی مبالغ زیادی پول پرداخت شده است. بنا بر این سند که می تواند یکی از صورت حساب های کودتا باشد، ابوالقاسم کاشانی و محمد بهبهانی ۸۰۰ هزار ریال و « شعبان و دستجات او » ۲۰۰ هزار ریال دریافت کرده بودند. سهم « وعاظ مختلف » ۵۰۰ هزار ریال ثبت شده است. در حاشیه سند توضیح داده شده که محمد تقی فلسفی، خطیب معروف به طور جداگانه « در بهمن ماه ۱۰ هزار تومان از شاه گرفته ». بنا بر سندی که سال گذشته برای نخستین بار توسط بی بی سی فارسی در آرشیو ملی آمریکا کشف و منتشر شد، سفارت آمریکا در تهران در آستانه کودتا به محمد بهبهانی و شماری دیگر مبالغ کلانی پول پرداخت کرده بود تا افرادی مانند شعبان جعفری و طیب حاج ‌رضایی را به میدان بیاورند. آن سند درباره نحوه توزیع پول های احتمالی جزئیاتی ارائه نکرد. اما صورت حسابی که در اسناد اردشیر زاهدی پیدا شده شاید نخستین سندی باشد که در ظرف ۶۵ سالی که از کودتا می گذرد ارتباط مالی مقام های وقت حکومت پهلوی و کودتاگران با شبکه روحانیت، مطبوعات و گروه شعبان جعفری را به این صراحت نشان می دهد؛ سند در واقع با نام بردن از آقایان کاشانی، بهبهانی، فلسفی و این که « توسط مساجد سی هزار تومان خرج شد » تصویر تازه ای از نقش محوری شبکه روحانیت در کودتایی را نشان می دهد که سازمان های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا آن را طراحی کرده بودند. بیشتر بخوانید: کودتای ۲۸ مرداد: نقش کاشانی به روایت اسناد آمریکا کودتای ۲۸ مرداد: نقش بهبهانی به روایت اسناد آمریکا محمد تقی فلسفی خطیب معروف بنا بر این سند که در یک پوشه اسناد سالهای ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۵ میلادی (۱۳۳۲ تا ۱۳۳۴ خورشیدی) قرار دارد، ۱۵ تن کاغذ بین مطبوعات توزیع شده بود که ۳۰۰ هزار ریال هزینه داشته است. در سند نوشته شده: « انعام های مختلف را خودمان می دهیم » که بنا بر ترجمه انگلیسی یعنی از حساب دولت پرداخت شده است. اردشیر زاهدی – که مانند اکثر هواداران شاه واقعه ۲۸ مرداد را یک قیام مردمی و رستاخیز ملی توصیف می کند – به بی بی سی فارسی می گوید که این صورت حساب دست خط او یا پدرش نیست و هویت نگارنده آن را به خاطر نمی آورد.

کودتای ۲۸ مرداد؛ ‘صورت حساب ماجرا’ 

کامبیز فتاحیبی‌بی‌سی، واشنگتن

 

کاشانی در کارزار ملی شدن صنعت نفت متحد مصدق بود، اما در دوره دوم نخست وزیری مصدق، به دشمن سرسختش تبدیل شد

یکی از اسنادی که اردشیر زاهدی – فرزند سرلشکر فضل الله زاهدی – به موسسه هوور دانشگاه استنفورداهدا کرده است حکایت از آن دارد که در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ یا مدت کوتاهی پس از آن به روحانیان سرشناسی نظیر ابوالقاسم کاشانی، محمد بهبهانی و محمد تقی فلسفی مبالغ زیادی پول پرداخت شده است.

بنا بر این سند که می تواند یکی از صورت حساب های کودتا باشد، ابوالقاسم کاشانی و محمد بهبهانی ۸۰۰ هزار ریال و « شعبان و دستجات او » ۲۰۰ هزار ریال دریافت کرده بودند. سهم « وعاظ مختلف » ۵۰۰ هزار ریال ثبت شده است. در حاشیه سند توضیح داده شده که محمد تقی فلسفی، خطیب معروف به طور جداگانه « در بهمن ماه ۱۰ هزار تومان از شاه گرفته ».

بنا بر سندی که سال گذشته برای نخستین بار توسط بی بی سی فارسی در آرشیو ملی آمریکا کشف و منتشر شد، سفارت آمریکا در تهران در آستانه کودتا به محمد بهبهانی و شماری دیگر مبالغ کلانی پول پرداخت کرده بود تا افرادی مانند شعبان جعفری و طیب حاج ‌رضایی را به میدان بیاورند. آن سند درباره نحوه توزیع پول های احتمالی جزئیاتی ارائه نکرد.

اما صورت حسابی که در اسناد اردشیر زاهدی پیدا شده شاید نخستین سندی باشد که در ظرف ۶۵ سالی که از کودتا می گذرد ارتباط مالی مقام های وقت حکومت پهلوی و کودتاگران با شبکه روحانیت، مطبوعات و گروه شعبان جعفری را به این صراحت نشان می دهد؛ سند در واقع با نام بردن از آقایان کاشانی، بهبهانی، فلسفی و این که « توسط مساجد سی هزار تومان خرج شد » تصویر تازه ای از نقش محوری شبکه روحانیت در کودتایی را نشان می دهد که سازمان های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا آن را طراحی کرده بودند.

محمد تقی فلسفی خطیب معروف

بنا بر این سند که در یک پوشه اسناد سالهای ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۵ میلادی (۱۳۳۲ تا ۱۳۳۴ خورشیدی) قرار دارد، ۱۵ تن کاغذ بین مطبوعات توزیع شده بود که ۳۰۰ هزار ریال هزینه داشته است. در سند نوشته شده: « انعام های مختلف را خودمان می دهیم » که بنا بر ترجمه انگلیسی یعنی از حساب دولت پرداخت شده است.

اردشیر زاهدی – که مانند اکثر هواداران شاه واقعه ۲۸ مرداد را یک قیام مردمی و رستاخیز ملی توصیف می کند – به بی بی سی فارسی می گوید که این صورت حساب دست خط او یا پدرش نیست و هویت نگارنده آن را به خاطر نمی آورد.

« سند تازه: بهبهانی و کاشانی « پول گرفتند تا علیه مصدق موضع بگیرند

به نظر می رسد این هزینه ها مربوط به واقعه ۲۸ مرداد یا مدت کوتاهی پس از آن بوده باشد زیرا ابوالقاسم کاشانی خیلی زود بر سر قدرت با دولت زاهدی هم اختلاف پیدا کرد و چند سال بعد در حالی که توسط حکومت خانه نشین شده بود مخفیانه به دوایت آیزنهاور، رئیس جمهوری آمریکا، نامه‎ای تظلم خواهانه نوشت و از وضع بد اقتصادی و میزان بالای بیکاری گرفته تا فقدان آزادی بیان و زیر نظر پلیس بودن، گله کرد.

محمد رضا شاه پهلوی در کنار سرلشکر زاهدی که جای محمد مصدق را گرفت و خود مدتی بعد کنار گذاشته شد

ابوالقاسم کاشانی در کنار محمد بهبهانی (راست)

بنا بر اسناد جدید آمریکا، سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا) پس از کودتا خیلی سریع به دولت زاهدی کمک مالی سری می کند. بنا بر یک سند، سیا در مجموع پنج میلیون و ۳۳۰ هزار دلار صرف پروژه سرنگونی محمد مصدق کرده بود که شامل کمک مالی اضطراری به دولت آقای زاهدی بوده که از محل آن به اشخاصی مانند کاشانی و بهبهانی پول می داده است.

در یک گزارش سیا به نقل از منابع نزدیک به سرلشکر زاهدی نوشته شده که زاهدی در روز چهارم مهر ۱۳۳۲ حداقل ۱۰ هزار تومان و یک هفته بعد پنج هزار تومان به بهبهانی داد « تا حسن‌نیت بهبهانی را حفظ کند و او را حامی دولت نگه دارد ».

تصویر پشت و روی سند صورت حساب:

 ARDASHĪR ZĀHIDĪ PAPERS – HOOVER INSTITUTIONصفحه اول سندحق نشر عکسARDASHĪR ZĀHIDĪ PAPERS – HOOVER INSTITUTIONImage captionصفحه پشت سند

بیشتر بخوانید:

• آمریکا بعد از سال ۱۳۴۲ چطور آیت‌الله خمینی را زیر نظر گرفت
• تماس آمریکا با یک گروه کودتاچی در ارتش شاه
• پیام محرمانه آیت‌الله خمینی به کارتر

محمدتقی فلسفی در کنار رهبران ایران در مراسم ترحیم آیت الله خمینی – خرداد ۱۳۶۸